Yükseköğretim Kurulu (YÖK), ülkemizde üniversitelerin bağlı bulunduğu ve lisansüstü tezlerle ile ilgili çalışmaların yürütüldüğü bir kuruluştur. Üniversiteler ile ilgili birçok düzenlemeyi yapan yök tez çalışmaları için de Ulusal Tez Merkezi aracılığıyla bir akademik veritabanı hizmeti sunmaktadır. Yüksek lisans ve doktor tezlerinin yer aldığı online bir kütüphane işlevi gören bu yök tez merkezi üzerinden isteyen herkes tez araması yapabilmektedir. YÖK tez merkezi ile ilgili detaylara geçmeden önce YÖK’ün tarihi ve yapısına kısaca değinmekte fayda var.
YÖK nedir?
1982 Anayasası’nın 131. Maddesinde görev ve amaçları belirtilen YÖK, üniversitelerin öğretimini planlama, düzenleme ve yönetme gibi konularda yetkilendirilmiş anayasal bir kuruluştur. Bu tarihlerde Türkiye’deki birçok üniversite, enstitü, yüksekokul, konservatuvarların bağlanmasıyla birleşik bir yapıya kavuşan YÖK, tüm yükseköğretim sisteminden sorumlu bir kuruluş haline gelmiştir. Bu bağlamda, lisansüstü düzeyde hazırlanan her tez çalışmasının yök tez platformu olan Ulusal Tez Merkezi’ne kayıt edilmesi gerekmektedir.
YÖK Tez Merkezi Nedir, Nasıl Çalışır?
Hangi üniversite ya da bölüm olduğu farketmeksizin hazırlanan her lisansüstü tez çalışmasının yök tez merkezine yüklenmesi gerekmektedir. Buraya yüklenen tezler artık resmi bir kaynak haline gelmekte ve eğer tez yazarı izin vermiş ise erişime açılmaktadır. Tez yazarı tarafından çoğaltılması ve yayımı için izin verilmeyen tezlere bu sistem üzerinden erişme imkanı bulunmamaktadır. yök tez merkezi üzerinden yayınlanma izni verilmeyen bu tezlere ise TÜBESS (Türkiye Belge Sağlama Sistemi) aracılığı ile erişilebilmektedir.
Yök tez merkezinin (Ulusal Tez Merkezi veya ilgili yönetmeliğe göre Tez Otomasyon Sistemi) çalışma prensibi sırayla şu adımları kapsamaktadır:
- Tez çalışmasına başlamadan önce her öğrenci üniversitesindeki ilgili enstitüye bir tez öneri formu sunmaktadır. Bu önerisi kabul edilen öğrencilerin YÖK tez merkezine E-Devlet şifresi giriş yaparak bir Tez Veri Giriş Formu doldurması gerekmektedir.
- Tezini savunan ve tez jürisi tarafından onay alan öğrenciler enstitü tarafından istenen diğer evraklar ile beraber hazırlamış olduğu tezini bir CD içerisinde enstitüye teslim etmektedir. Bu CD’nin istenen formatta hazırlanması ve Tez Veri Giriş Formunun doğru bir şekilde doldurulması için bazı kurallara dikkat etmek gerekmektedir.
- Öğrencilerin teslim ettiği tez çalışmasını, içerisinde tezin bulunduğu CD ve diğer evrakları alan enstitü, bu dokümanlar üzerinde bazı kontroller yapmaktadır. Herhangi bir sorun yok ise tezin elektronik kopyasını en geç 3 ay içerisinde Yök tez merkezine (Tez Otomasyon Sistemi) yüklemektedir.
- – Tez Otomasyon Sistemi’ne yüklenen her tezin bibliyografik bilgileri kontrol edilmektedir. Daha sonra kataloglama kurallarına göre kontrol edilmekte ve konu başlıkları belirlenmektedir. Bütün düzenlemeler yapıldıktan sonra ise tam metin olarak Yök tez merkezi üzerinden erişime açılmaktadır.
YÖK Tez Merkezi İle İlgili Bilinmesi Gereken Önemli Hususlar
Bu sistemden en doğru şekilde yararlanmak için bazı hususlar hakkında bilgi sahibi olmakta fayda vardır. Bu hususlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
- Sisteme yüklenen tezleri incelemek ve tam metin olarak indirmek için sisteme üye olmaya gerek yoktur.
- Tezleri indirmek için herhangi bir ücret ödemesi söz konusu değildir.
- Tez yazarı tarafından ilk başta erişimine izin verilmeyen tezlere daha sonra izin verilecekse YÖK ile iletişime geçilmesi gerekmektedir.
- Tezlere erişim sadece internet üzerinden olduğu için sadece elektronik dosyalar ile ilgili hizmet verilmektedir. Tezlerin çıktısını alma imkanı bulunmamaktadır.
- Sisteme en fazla 200 MB büyüklüğünde dosyalar yüklenebilmektedir. Bu bakımdan, tezler hazırlanırken dosya büyüklüğünü de göz önüne almakta fayda var. 200 MB’dan daha büyük dosyaların sisteme yüklenmesi için tez formu ve hazırlanan CD’lerin Ulusal Tez Merkezi’ne gönderilmesi gerekmektedir. Tez, Merkez tarafından sisteme yüklenecektir.
- Tezler, sisteme PDF olarak yüklenmelidir. Eğer bir ek yüklemesi yapılacaksa bu ekler de RAR uzantılı bir klasör içinde yer almalıdır.
- Bu sisteme yüklenen tezler, bilime katkı sağlamak ve akademik çalışmaları desteklemek amacıyla erişime açılmaktadır. Bu nedenle, tezlerin tamamını veya bir kısmını tez yazarının izni olmadan ticari amaçlar ile kopyalamak, dağıtmak veya yayınlamak yasal olarak suç anlamına gelmektedir. Bu nedenle, Ulusal Tez Merkezi üzerinden tezlere erişen araştırmacılar, bu tezlerden sadece bilimsel etik kuralları ve akademik atıflar neticesinde faydalanabilirler.