Akademik Yazımda En Çok Yapılan Mantık Hataları

Akademik metinlerde yapılan hataların önemli bir kısmı dil bilgisiyle ilgili değildir.
Tezler çoğu zaman mantık zinciri koptuğu için zayıf bulunur ve revizyona gönderilir.

Danışmanların ve jüri üyelerinin “okurken takıldığı” başlıca mantık hatalarını aşağıda net örneklerle bulacaksın.

1) Sonuçtan Başlayıp Gerekçeyi Sonradan Aramak

En sık karşılaşılan hata budur.

Örnek mantık:

“Bu çalışmada X etkilidir, çünkü literatürde bu yönde sonuçlar vardır.”

Burada sonuç önceden kabul edilmiştir.
Akademik yazımda ise akış şöyle olmalıdır:

• problem

• gerekçe

• veri

• analiz

• sonuç

Sonucu baştan ilan etmek, metni savunmasız bırakır.

2) Kavramları Tanımlamadan Kullanmak

“Motivasyon”, “başarı”, “memnuniyet” gibi kavramlar günlük dilde anlaşılır olabilir;
ama akademik metinde tanımsız bırakıldığında belirsizlik yaratır.

Danışmanların sık yorumu:

“Burada neyi kastediyorsun?”

Her temel kavram ya:

• literatüre dayalı tanımlanmalı
  ya da

• çalışmanın bağlamında netleştirilmelidir.

3) Literatürle Kendi Bulgularını Karıştırmak

Bir paragraf içinde hem:

• başkalarının bulgularını

• hem de kendi yorumunu

net ayırmadan yazmak, mantık hatasıdır.

Okuyucu şunu ayırt edemez:

“Bu senin yorumun mu, yoksa kaynağın mı?”

Bu durum akademik güveni düşürür.

4) Nedensellik İddiasını Kanıtlamadan Kurmak

En riskli cümleler genellikle şunlardır:

“X, Y’ye neden olmaktadır.”

Eğer çalışma:

• korelasyonel ise

• deneysel tasarım yoksa

nedensellik iddiası mantıksal olarak geçersizdir.

Doğru yaklaşım:

“X ile Y arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur.”

5) Genelleme Yaparken Örneklemi Unutmak

Bir anket 120 kişiyle yapılmışsa:

“Öğrenciler genelde…”
demek mantık hatasıdır.

Doğrusu:

“Bu çalışmanın örneklemi kapsamında…”

Örneklem sınırları belirtilmeden yapılan genelleme, jüri için kırmızı bayraktır.

6) Bulguları Yorumlamadan Sadece Tekrar Etmek

Sık görülen bir paragraf türü:

“Tablo 4’te X ortalaması 3,45’tir. Y ortalaması 3,12’dir.”

Bu yorum değildir, tekrar anlatımdır.

Danışmanların beklediği:

• bu fark ne anlama geliyor

• neden böyle olabilir

• literatürle nasıl örtüşüyor

7) Çelişkili İfadeleri Fark Etmemek

Aynı tez içinde:

• bir bölümde X önemli denip

• başka bölümde önemsiz gösteriliyorsa

mantık bütünlüğü bozulur.

Bu tür çelişkiler genellikle:

• kopyala–yapıştır

• sonradan eklenen paragraflar

nedeniyle oluşur.

8) Araştırma Sorusu ile Sonucun Uyuşmaması

Araştırma sorusu:

“X ile Y arasında ilişki var mı?”

Sonuç:

“X’in Y üzerindeki etkisi incelenmiştir.”

Bu iki ifade aynı şeyi sormaz.

Soruyla sonuç arasındaki uyumsuzluk, çalışmanın temelini zedeler.

9) “Bu Çalışma Çok Önemlidir” Gibi Kanıtsız İddialar

Akademik yazımda:

• önem

• katkı

• değer

iddia edilmez, gösterilir.

“Bu çalışma literatüre katkı sağlamaktadır”
cümlesi tek başına mantıksal bir argüman değildir.

Akademik yazımda yapılan bu mantık hataları genellikle çalışmanın bütününü planlamadan yazmaya başlamaktan kaynaklanır. Tez sürecini baştan yapılandırmak ve bölüm–bölüm tutarlılığı sağlamak isteyen öğrenciler, çalışma kapsamına göre sunulan seçenekleri Tez Yazdırma Fiyatları sayfasında inceleyebilir.

Son Bir Not

Akademik yazımda “güzel cümle” değil,
sağlam düşünce zinciri değerlidir.

Mantık hatası olmayan ortalama bir tez,
mantık hatası olan süslü bir tezden her zaman daha güçlüdür.