Bu yazıda sizlere ilkokul çağlarında yazı çalışmaları, lisede kompozisyon ve nihayetinde üniversite seviyesinde “essay yazma” adıyla anılan eylemden bahsedeceğiz.
Girişi baya temelden aldık çünkü essay yazma dediğimiz “asortik” eylemi tam anlamıyla gerçekleştirebilmek için sağlam temellerinizin olması gerekiyor.
Shakespeare’in dediği gibi “kalem kılıçtan keskindir”. Fakat burada bir şerh düşmek gerekir. Zira bu önermenin doğruluğu kalemin nasıl kullanıldığına bağlı olarak değişir. İşte bu yazıda sizlere en azından essay yazma sürecinde kalemi nasıl kullanmanız gerektiğini anlatmaya çalışacağız. Tabii kalem artık klavye yerine kullanılan bir metafor haline geldi ama kalemi güçlü birçok isim halen klavyelerden uzak duruyor.
Bu hatırlatmayı yaptıktan sonra gelelim mükemmel essay yazma rehberimize.
5 Paragraf Essay Yazma Modeli
Her ne kadar bazı hoca ve üniversitelerin kendilerine ait modelleri olsa da genel-geçer diyebileceğimiz türden yaygın bir model .
- Giriş
- Gelişme (3x paragraf)
- Sonuç
Sözel bir görev için hayli formülize bir görüntü çizse de bu tür modellemeler ile özellikle plan yapmanız kolaylaşacaktır. Ayrıca okuyucu için de yazıyı takip etmek daha kolay bir hale gelecektir.
Giriş
Kullanılan model ne olursa olsun giriş bölümlerinde yapılması gereken şey bir argüman ortaya koymaktır. Yani hakkında essay kaleme aldığınız konuya olan duruşunuzu, güçlü ifadelerle belirtmektir. Güçlü bir giriş paragrafı yazmak için deyimlerden ve ünlü sözlerden alıntılar yapmak sıkça kullanılan, etkili bir yöntemdir.
Basit ancak güçlü giriş cümlelerinizden sonra konuya nasıl yaklaşacağınızın ipuçlarını da giriş paragrafının sonuna eklemeniz gerekir. Böylece okuyucuların, yazının devamı için merak duygularını taze tutarsınız. Ayrıca gelişme bölümüne yapılan geçişlerde oluşabilecek kopuklukların da önüne geçmiş olursunuz.
Gelişme
Essayin gövdesi olarak da adlandırılan ve bu modelde 3 adet bulunan gelişme paragraflarında artık detaylara girme vakti geliyor. Bu paragrafların ilkinde eğer kronolojik olarak öncelik sırası olan bir durum yoksa en güçlü argümandan bahsetmek önemlidir.
Giriş bölümünde vermiş olduğunuz taslak-vari ipuçları ile tutarlı ilerlemeniz de bu bölüm için oldukça önemlidir.
Burada sıkça yapılan bir hata ile ilgili hatırlatma yapmak gerekiyor. Eğer konunuzla ilgili bir örnek teşkil etmesi adına tarihten veya gerçek olaylardan alıntı yapacaksınız, bu alıntıyı belli bir bağlama (context) oturtmanız gerektiğini unutmayın. Essay yazma işini kusursuz hale getirmek için örnekler ve olaylar değişse dahi girişte savuduğunuz argümanlarla tutarlı şekilde ilerlemeniz gerekir. Bu noktada ikinci ve üçüncü paragraflarda da en başta sunulan argümanla tutarlı ifadelerin kullanılması çok önemlidir. Ayrıca bu üç paragrafın birbirine bağlanmasında kullanılacak geçiş cümleleri de oldukça dikkatli seçilmelidir.
Sonuç
En kolay görülen ancak yazarken en çok hata yapılan essay evresi. Özellikle sonuç bölümünü sanki sonradan eklenen bir düşünce gibi kaleme almak birçokları tarafından düşülen hataların başında geliyor.
Şimdi kafanızı iyice karıştırmak gibi olacak ama sonuç bölümünü paradoksal bir şekilde “ikinci giriş” olarak düşünebiliriz. Zira uzunlukları hariç bu iki paragrafın da birçok noktada ortak özelliklere sahip olduğunu söylemek mümkün. Zira gövdeye yapılan atıflar, gövdeden çıkarılan sonuçlar ve ana argümanın desteklenmesi açısından aynı özelliklere sahip güçlü ifadelere burada da ihtiyacımız var.
Planlama İşinizi Kolaylaştırır
Essaylerin kendisi halihazırda birer “angarya” olarak algılanırken, planlama işini de zevkle yapmayacağınızı biliyoruz. Ancak bir kere tadını aldığınız zaman bu tür yazı işlerinde bir plan ortaya koymadan rahat edemeyeceğinizin de bilincindeyiz.
Özellikle önünüzde belirli bir model olduğu zaman bu planlamayı yapmanız da daha kolay hale geliyor. Önceden 5 parçaya böldüğünüz essayinizi kaleme almaya başlamadan büyük oranda şekillendirebiliyorsunuz. Ayrıca planlama sayesinde aklınıza ilk gelenleri yazmak yerine, daha derinlemesine düşünülmüş fikirleri de biriktirme şansını elde ediyorsunuz. Bu da essayinizin özellikle içerik anlamında güçlenmesine büyük katkı sağlıyor.
Ayrıca şunu unutmayın ki; bir ansiklopedi kadar zengin bilgilerle dolu birçok essay, düzensiz şekilde toparlandığı için değerlendirmelerde hak ettiği yere gelemiyor. En sağlam ve en doğru argümanlara da sahip olsanız, bunları nasıl düzenlediğiniz essay değerlendirmelerindeki en önemli kriter. 5 paragraf, hamburger vb. şablonlar üzerine oturtulmuş essay yazım modelleri üzerinde önceden yapılacak beyin fırtınaları ile çalışamaya başlamak akıllıca hareket olacaktır.
