Toplum olarak öğrenmek istesek de, uygulamaya üşendiğimiz kurallardan biri; yazım kuralları .
Kağıt üzerinde dünya standartlarına uygun olarak dizayn edilmiş bir anayasamız ve buna bağlı basit kurallarımız var. Ancak Türk toplumu kural, kaide gibi şeylere bek sıcak yaklaşmıyor. Bunun sosyal hayattaki en büyük örneklerinden biri, tahmin ediyoruz trafik. Aslında herkes trafik ışıklarının anlamını, geçiş öncelik haklarını, hatalı ve doğru sollamayı çok net bilir fakat uygulayan kişi sayısı çok azdır. (Trafik örneği toplumun bu yapısıyla ilgili en kötü örneklerden birisidir, “özgürlüğü sevme” ile açıklanamaz.)
Tabii yazım kuralları bu örnekle kıyaslanamayacak kadar masum. Yani bu kurallara uymayınca çevrenize bir tehlike ve dehşet saçmıyorsunuz. En azından fiziksel anlamda. Zira yazım hatalarını gördüğü zaman, deyim yerindeyse çıldıran birçok insanı da tanıyorsunuzdur.
Hatta İnternet ortamında, bu tür insanlar için son dönemlerde kullanılan bir terim bile var. “Gramer Nazisi”. Belki biraz ağır bir benzetme ancak bu tür insanları siz de tanıyorsunuzdur. Sürekli olarak, karşı tarafın yazım hatalarını ararlar ve buldukları anda hiç çekinmeden düzeltirler. Bunu çoğu zaman, yukarıdan bakan bir üslupla yaptıkları için de, böyle enteresan teşbihlere konu olmuşlardır. Ayrıca yazım kuralları ile kurdukları “düzen ve disiplin” temelli bağdan dolayı, “askeri” bir görüntü çizebilirler.
Gramer Naziliği’nden neden bahsettik diye soracak olursanız…
Sizlere ülkemizde yapılan en yaygın yazım hatalarından örnekler vereceğimiz için. Yani bizim için bir sıfat aramayın, hazır bulunmuşu var. Ayrıca Gramer Nazileri an itibarıyla bu yazıda görülebilecek bir sürü yanlışı çoktan saptadı bile. Selam olsun hepsine.
Evet, şimdi kendi yanlışlarımızı bir kenara bırakarak yazım kuralları katliamına sebep olan, en yaygın diğer yazım hatalarına geçelim.
İlk olarak kendimizi ifade ederken en çok kullandığımız “şey” ile başlayalım.
“Şey” Nasıl Yazılır?
Şey nasıl yazılır derken kastettiğimiz şey “her şey” değil. Her, bir, çok, hiçbir gibi sıfatlarla beraber kullanılan “şey”. Yani kısacası “şey” ayrı yazılır.
“HER ŞEY”, “BİR ŞEY”, “ÇOK ŞEY”, “HİÇBİR ŞEY”
Burada hemen, “hiçbir” sıfatının da bitişik yazıldığını hatırlatarak devam edelim.
Yeraltı Mı Yer Altı Mı?
Altı ve üstü ile oluşturacağınız söz öbeklerinde, eğer bir yer bildiriliyorsa her zaman ayrı kullanılırlar. Yani su altı tatbikatı, yer altı sığınağı, böbrek üstü bezleri örneklerinde olduğu gibi. Ancak akşamüstü veya kahvaltı kelimelerinde bir yer bildirimi olmadığı için, bitişik yazılmaktadır.
Yazım Kuralları Katliamı 3’er 5’er Devam Ediyor
Sıra geldi üleştirme sayılarına. Bu yazıyı da, iyice ilkokul Türkçe derslerine çevirdik ama ne yapalım?
Gramer Nazileri, halen bizimle ise buradaki hatayı şimdiden fark etmişlerdir. Üleştirme sayıları yazıya dökülürken bizim başlığımızdaki gibi rakamla yazılmaz. Hal böyle olunca, kesme işareti kullanarak eklerinden de ayrılamazlar. Yani doğru biçim; üçer, beşer, yedişer, dokuzar vb. şeklinde yazılanlardır.
Şimdi de Saatleri Öğrenme Vakti
Saatleri derken yani yazım kuralları açısından saatler
Başlıkta anlatım bozukluğu var mı yok mu biz de bilmiyoruz. Kararı gramer nazisi arkadaşlara bıraktık. En azından yazım kuralları açısından bir sorun yok. (“de” ayrı dikkat ederseniz).
Muhtemelen en çok yapılan hatalardan biri daha, burada karşımıza çıkıyor. Zira Türkçe yazım kuralları gereği, saatle dakika arasında iki nokta üst üste işareti konulmaz. Sadece nokta (.) konur.
Bununla birlikte, saatlere gelen ekleri ayırırken kesme işareti kullanılmalıdır. Ancak bu işaret okunuşu değiştirmez. Yani herhangi bir ünsüz benzeşmesi varsa, bu şekilde yazılır: “14.45’te”.
Oldukça yaygın olduğunu düşündüğümüz bu hataların ardından, şimdi sıra kelime listemize geldi. Burada genellikle bir harflik hatalar söz konusu. Ancak “hata, hatadır” değil mi? Mümkün olduğu kadar bunları da düzeltmek gerek. Hele bir de akademik çalışmalar, resmi evraklar veya tez hazırlama gibi işlerle uğraşıyorsak. Aslında yukarıda bahsettiğimiz bazı durumlara ilişkin örnekleri de yine aşağıdaki listede görebiliyorsunuz.
Yazım kuralları için büyük tehlike oluşturan o liste;
Türkçede En Sık Yapılan Yazım Yanlışları
| YANLIŞ | DOĞRU |
| Antreman | Antrenman |
| Arasıra | Ara sıra |
| Ardarda | Art arda |
| Arttırmak | Artırmak |
| Birarada | Bir arada |
| Bir çok/Bir kaç | Birçok/Birkaç |
| Birşey | Bir şey |
| Bu gün | Bugün |
| Çevrimiçi | Çevrim içi |
| Direk | Direkt |
| Döküman | Doküman |
| Elele | El ele |
| Espiri | Espri |
| Farketmek | Fark etmek |
| Haftasonu/Haftaiçi | Hafta sonu/Hafta içi |
| Haketmek | Hak etmek |
| Heralde | Herhalde |
| Herbiri | Her biri |
| Hergün | Her gün |
| Hiç bir | Hiçbir |
| Hiçkimse | Hiç kimse |
| Hoşgeldin | Hoş geldin |
| İddaa | İddia |
| İnsiyatif | İnisiyatif |
| Kareografi | Koreografi |
| Klüp | Kulüp |
| Madem ki/Oysa ki | Mademki/Oysaki |
| Madur | Mağdur |
| Makina | Makine |
| Malesef | Maalesef |
| Metod | Metot |
| Müsade | Müsaade |
| Müstehak | Müstahak |
| Mütevazi | Mütevazı |
| Orda/burda | Orada/burada |
| Orjinal | Orijinal |
| Pekçok/Pekaz | Pek çok/Pek az |
| Sarfetmek | Sarf etmek |
| Sohpet | Sohbet |
| Süpriz | Sürpriz |
| Şöför | Şoför |
| Tabi ki | Tabii ki |
| Tekrardan | Tekrar |
| Terketmek | Terk etmek |
| Tesbit | Tespit |
| Traş | Tıraş |
| Türkçe’de/Türkçe’nin | Türkçede/Türkçenin |
| Vaz geçmek | Vazgeçmek |
| Yanısıra | Yanı sıra |
| Yanyana | Yan yana |
“Yazım Kuralları” için bir yorum